We gaan een beetje rekenen. Niet teveel, niet te ingewikkeld, maar gewoon eventjes wat zaken op een rij zetten om iets duidelijk te maken (en dat iets is dat de hypotheekrenteaftrek onhoudbaar is).

De totale hypotheekschuld van de Nederlandse huiseigenaren bedraagt iets in de orde van 600 miljard euro (het kan ook ruim 631.700.000.000 zijn, een cijfer dat maart 2011 naar buiten kwam, maar 600 miljard rekent lekkerder). Wat de staat momenteel aan hypotheekrenteaftrek uitgeeft maakt niet zo veel uit voor ons sommetje, wèl dat je mag aannemen dat ieder jaar één op de tien hypotheken afloopt en geherfinancierd moet worden (ik ga uit van een gemiddelde rentevastperiode van 10 jaar).

Ben je er nog? Er wordt dus ieder jaar voor 60 miljard aan hypotheken (over)gesloten. Laten we nu even er vanuit gaan dat de gemiddelde aftrek 40% is. Als de gemiddelde hypotheekrente in een gegeven jaar dus met 1% omhoog gaat, kost dat de Nederlandse staat 40% van 1% van 60 miljard. Dat is 0,4 x 600.000.000 = 240.000.000 euro. Wauw, bijna een kwart miljard! En datzelfde bedrag moet ook het tweede jaar teruggegeven worden aan de huiseigenaren, en het derde jaar, etc. etc. 2,4 miljard over 10 jaar!

Wat gebeurt er als de rente een tijdlang stijgt?
Op dit moment is de gemiddelde hypotheekrente (bij 10 jaar rentevast) 4,81%. Nog niet zo lang geleden waren rentes van 8% en hoger niet ongewoon… Het is niet gezegd dat op korte termijn de rente weer zo’n hoog niveau zal bereiken, maar we gaan ons rekensommetje eens afmaken met een stijging op termijn van 3%. Niet elk jaar een heel procentpunt erbij, maar met halfjes tegelijk…

Het is eventjes rekenen (en doe het vooral zelf om dit te checken), maar als de rente in 2012 met een half procentpunt stijgt en de vijf jaar daarop telkens weer, stijgt het bedrag dat de staat moet opbrengen aan hypotheekrenteaftrek alsvolgt:

2012: € 120.000.000
2013: € 360.000.000 (de 120 miljoen van 2012 nog eens plus 10% nieuwe hypotheekstijging ad 1%)
2014: € 720.000.000 (zelfde sommetje)
2015: € 1.200.000.000
2016: € 1.800.000.000
2017: € 2.520.000.000 (het laatste jaar dat in ons model de rente stijgt)
2018: € 3.240.000.000 (het bedrag van vorig jaar plus 10% nieuw met 3% verhoging)
2019: € 3.960.000.000 (idem)
2020: € 4.680.000.000
2021: € 5.400.000.000

Dat tikt aardig aan, hè? En bedenk dan wel dat het om meerkosten gaat, kosten bovenop wat er nu al aan hypotheekrenteaftrek uitgegeven wordt. En voor het perspectief: tel deze bedragen bij elkaar op en je komt op een totaalbedrag van € 24.000.000.000. Meerkosten.

Veertienhonderd piek per inwoner
In die 24 miljard passen de bezuinigingen van het kabinet-Rutte ruimschoots… met wisselgeld. In 2021 telt ons land rond de 17 miljoen inwoners. Per inwoner wordt er dan dus € 1411 extra uitgegeven aan hypotheekrenteaftrek.

Het is niet gezegd dat de rente op deze manier omhoog gaat, het is ook niet gezegd dat mijn uitgangspunten helemaal kloppen, maar de onderliggende waarheid lijkt me duidelijk: de hypotheekrenteaftrek zweeft als een zwaard van Damocles boven het huishoudboekje van ons land. Het wordt tijd dat er ingegrepen wordt.